Τι είναι
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα που το 2019 επηρέαζε 18,5 εκατομμύρια ανθρώπους σε παγκόσμιο επίπεδο και τουλάχιστον 34.000 Έλληνες και Ελληνίδες. Σχετίζεται με:
- χρόνια φλεγμονή, πόνο, δυσκαμψία και πρήξιμο των αρθρώσεων και μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική ζημιά τους και αναπηρία.
- αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα, οστεοπόρωση, αναπνευστικά προβλήματα, λοιμώξεις και χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής.
Αιτίες & παράγοντες κινδύνου
Οι αιτίες που προκαλούν τη ρευματοειδή αρθρίτιδα δεν έχουν πλήρως αποσαφηνιστεί αλλά φαίνεται ότι εμπλέκονται τόσο γενετικοί παράγοντες όσο και παράγοντες του περιβάλλοντος. Οι πιο σημαντικοί παράγοντες αφορούν:
- Γονίδια & οικογενειακό ιστορικό
- Αύξηση της ηλικίας
- Γυναικείο φύλο (λόγω ορμονών του φύλου)
- Κάπνισμα
- Παχυσαρκία
- Κακή διατροφή
- Καθιστική ζωή
- Διαταραχές στο μικροβίωμα του εντέρου
- Κακή στοματική υγιεινή
- Έκθεση σε μη καθαρό αέρα/περιβάλλον & μολυσματικούς παράγοντες
Πρόληψη
Ενώ τα γονίδια, η ηλικία και το φύλο δεν μπορούν να αλλάξουν, υπάρχουν παράγοντες του τρόπου ζωής που μπορούν προκειμένου το άτομο να μειώσει τον κίνδυνο του για ρευματοειδή αρθρίτιδα.
- Είναι σημαντικό το άτομο να διακόψει το κάπνισμα, αν καπνίζει, και να διατηρεί ένα υγιές βάρος καθώς φαίνεται ότι αυτά τα δύο είναι οι πιο σημαντικοί τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου.
- Παράλληλα μια διατροφή πλούσια σε τρόφιμα με αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική δράση, η τακτική σωματική δραστηριότητα, η έκθεση σε καθαρό αέρα και η καλή στοματική υγιεινή είναι πολύ σημαντικά για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης της νόσου.
Αντιμετώπιση
Στα άτομα που νοσούν, παρότι δεν υπάρχει θεραπεία ίασης, πέρα από τα φάρμακα που δίνει ο γιατρός, συνιστώνται και αλλαγές στον τρόπο ζωής και στη διατροφή καθώς μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων και στην πρόληψη ή/και καθυστέρηση υποτροπών.
Οι αλλαγές αυτές αφορούν:
- Μείωση του σωματικού βάρους ή/και διατήρηση ενός υγιούς βάρους
- Αυτό θα βοηθήσει να μειωθεί η επιβάρυνση του πλεονάζοντος βάρους στις αρθρώσεις αλλά και γιατί η παχυσαρκία σχετίζεται με χρόνια φλεγμονή.
- Για κάθε μισό κιλό που χάνει το άτομο η επιβάρυνση στις αρθρώσεις μειώνεται σαν να έχασε 2 κιλά.
- Αυτό θα βοηθήσει να μειωθεί η επιβάρυνση του πλεονάζοντος βάρους στις αρθρώσεις αλλά και γιατί η παχυσαρκία σχετίζεται με χρόνια φλεγμονή.
- Διακοπή καπνίσματος.
- Υψηλής ποιότητας διατροφή.
- Μείωση της καθιστικής ζωής και ένταξη άσκησης στην καθημερινότητα του ατόμου (πάντα με έγκριση γιατρού).
- Ο/Η γιατρός και ο/η γυμναστής/ρια θα συμβουλέψουν το άτομο για το είδος της άσκησης που μπορεί να κάνει αναλόγως αν η νόσος είναι σε έξαρση ή ύφεση.
Όσον αφορά τη διατροφή, επειδή η νόσος σχετίζεται με φλεγμονή, η διατροφή του ατόμου θα πρέπει να συμβάλλει στη μείωση της.
- Η μεσογειακή διατροφή είναι γνωστή για την αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική της ικανότητα και έχει βρεθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Επίσης, έχει βρεθεί ότι μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη διαχείριση των συμπτωμάτων αν η νόσος έχει ήδη αναπτυχθεί.
- Η διατροφή του ατόμου θα πρέπει να είναι:
- πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ολικής άλεσης προϊόντα, όσπρια, σπόρους και καρπούς, μυρωδικά και μπαχαρικά, ψάρι, άπαχο κρέας, γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών και καλά λιπαρά όπως ελαιόλαδο αλλά και σε ωμέγα 3
- πλούσια σε ποικιλία
- περιορισμένη σε αλάτι, κόκκινο κρέας, αλλαντικά, γλυκά, αναψυκτικά, τυποποιημένα σνακς και φαγητό απ’ έξω καθώς τέτοια τρόφιμα μπορεί να εντείνουν τη φλεγμονή
- Μία τέτοια διατροφή βοηθάει όχι μόνο στην καλύτερη διαχείριση της φλεγμονής αλλά και στην καλύτερη υγεία του μικροβιώματος του ατόμου που με τη σειρά του βοηθάει στην καλύτερη αντιμετώπιση της φλεγμονής και στην ευρύτερη προαγωγή της υγείας.
- Κάθε ασθενής είναι διαφορετικός και ενδεχομένως να υπάρχουν τρόφιμα που μπορεί να μην ανέχεται καλά και να χειροτερεύουν τα συμπτώματα του. Αν το άτομο δεν μπορεί να αναγνωρίσει πλήρως τι το ενοχλεί τότε μπορεί να ζητήσει τη βοήθεια ενός διαιτολόγου να το καθοδηγήσει κατάλληλα στην αναγνώριση αυτών των τροφίμων και των ποσοτήτων που μπορεί να ανεχτεί.
Να θυμάσαι ότι μικρές αλλαγές στη διατροφή σου μπορεί να έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην καθημερινότητά σου.
Για εξατομικευμένες οδηγίες και πιο συγκεκριμένα τρόφιμα και τρόπους μαγειρέματος που μπορούν να βοηθήσουν στη ρευματοειδή αρθρίτιδα μπορείς να κλείσεις ραντεβού με τη διαιτολόγο.
Βιβλιογραφία
- GBD 2019: Global burden of 369 diseases and injuries in 204 countries and territories, 1990–2019: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2019. https://vizhub.healthdata.org/gbd-results/.
- https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/rheumatoid-arthritis
- https://www.cdc.gov/arthritis/basics/rheumatoid-arthritis.html
- https://www.cdc.gov/arthritis/about/key-messages.htm
- England BR, Thiele GM, Anderson DR, Mikuls TR. Increased cardiovascular risk in rheumatoid arthritis: mechanisms and implications. BMJ. 2018;361:k1036.
- Sparks JA. Rheumatoid Arthritis. Ann Intern Med. 2019;170(1):ITC1-ITC16.
- Romão VC, Fonseca JE. Etiology and Risk Factors for Rheumatoid Arthritis: A State-of-the-Art Review. Front Med (Lausanne). 202;8:689698.
- Zaccardelli A, Friedlander HM, Ford JA, Sparks JA. Potential of Lifestyle Changes for Reducing the Risk of Developing Rheumatoid Arthritis: Is an Ounce of Prevention Worth a Pound of Cure? Clin Ther. 2019;41(7):1323-1345.
- Bäcklund R, Drake I, Bergström U, Compagno M, Sonestedt E, Turesson C. Diet and the risk of rheumatoid arthritis – A systematic literature review. Semin Arthritis Rheum. 2023;58:152118.